Foto: Francois Vermeulen

28.05.2019

Ben Klein overleden

Ben Klein, pseudoniem van François De Wispelaere (°13 juni 1929), overleed op 19 mei 2019. Hij debuteerde in 1954 met Vonken en spatten, waarmee hij meteen de toon zette voor de rest van zijn oeuvre: een compromisloos experiment waarin de taal centraal stond. In 1958 volgde de bundel Dalai Lama. In de jaren ’60 volgden de bundels elkaar in een snel tempo op. Vanaf de jaren ’70 vertraagde het publicatieritme, maar Klein bleef publiceren tot 2010, toen zijn laatste bundel Zenit verscheen in eigen beheer. Zijn complexe beeldspraak, zijn eigengereide spelling en de complexe structuur van zijn bundels, zorgden ervoor dat Klein nooit een echt groot publiek bereikte. Vanuit die marge was Klein in de jaren ’60 en ’70 wel belangrijk voor het aansturen van de experimentele literatuur in Vlaanderen.

In 1961 legde Ben Klein zelf de principes van zijn dichterschap al vast in de essaybundel 8 x Klein. Teksten over reine poHesie, waarin hij zijn visie op poëzie en op de rol van de dichter, lezer en recensent toelicht. Theoretisch (creatief) werk van Ben Klein verscheen ook in het tijdschrift Het Cahier/Het Kahier/Het Kahier X. Hij trad in 1957 toe tot de redactie van het tijdschrift en drukte er hoe langer hoe meer zijn stempel op. Onder verschillende pseudoniemen (Hillel Frimet, Ben Pfizer, Bimold Redig, Bog Rokossovsky, Clark Vendoso) publiceerde hij zowel essays als poëzie in dit tijdschrift. Geleidelijk aan werd het bijna een eenmanstijdschrift. De laatste aflevering verscheen in 1970.

De jaren ’60 waren natuurlijk ook de periode van de happenings en ook op dat vlak liet Antwerpenaar Ben Klein duchtig van zich horen. Jazzclub Sibemol, Galerie Pip Wouters, … Klein was er overal bij met vaak spraakmakende performances. In 1966 kondigde Klein bijvoorbeeld een poëtische happening aan in de voetgangerstunnel onder de Schelde. Te midden de chaos, en ondanks een toelating van Stad Antwerpen, werden Klein en zijn kompanen toch gearresteerd door de politie. In dit verband sprak Klein zelf vaak over ‘action-poetry’.

Vanaf de jaren ’70 vielen de medestrijders van Ben Klein een na een weg. Het literaire klimaat veranderde, maar Ben Klein bleef zijn eigen modernistisch/experimentele opvattingen trouw. Hij raakte als dichter dan ook geleidelijk aan geïsoleerd en vond moeilijker een uitgever voor zijn teksten. Tot voor kort bleef Ben Klein nog steeds vlugschriften verspreiden om zijn literaire idealen te verkondigen. Aanvankelijk gebeurde dat in papieren vorm, maar de laatste jaren werden ze via digitale weg verspreid. RimRam, Ha, Blijemeiberichten, Rush, Totem, … Klein bleef tot het eind erg creatief omgaan met de namen van zijn vlugschriften.

De kritische aandacht voor zijn werk bleef vrij beperkt. Paul de Vree schreef een cahier over Ben Klein onder de titel Ben Klein Belicht (1961), Werner Spillemaeckers schreef ook een uitgebreider stuk over zijn compagnon de route in de opstellenbundel Vanaf Alfa (1970). In 1986 schreef Veerle Stes een scriptie over Het Cahier/Het Kahier aan de KULeuven. De laatste jaren neemt de aandacht voor zijn werk weer wat toe. Liesbeth De Rijcker schreef een scriptie over zijn werk aan de VUB en momenteel bereidt Sofie Meert een scriptie voor over Het Cahier/Het Kahier aan UGent.

Ben Klein overleed op 19 mei 2019 in Woonzorgcentrum Cadiz.