Foto: Marijn Achten

22.06.2023

IM Johanna Pas (1969 - 2023)

Het duister maakt de dingen rustig
hun randen vaag hun kleuren weg

Vloeien ze over in elkaar
en laten mij met rust

Johanna Pas (uit: Was, of hoe ik mijn huid verloor)

Met grote verslagenheid vernamen we vanochtend het nieuws dat Johanna Pas, dichter uit het fonds van Poëziecentrum, vannacht overleden is na een moedige strijd. We leerden Johanna Pas kennen als een zacht, maar ook een gedreven iemand. Activisme was een onlosmakelijk onderdeel van haar leven en werk.

Johanna Pas (1969) was dichter, literair vertaler en eigenaar van de voormalige queer boekhandel Kartonnen Dozen. Haar gedichten verschenen in verschillende literaire tijdschriften en bloemlezingen. Haar boeken Alleen met jou (2008) en Soms gaan bomen staande dood (2010) verschenen bij uitgeverij ’t Verschil. Onder het pseudoniem Violante Juarez Oliveira verscheen De rug van een hand (2016) bij uitgeverij Kartonnen Dozen.

De samenwerking tussen Johanna Pas en Poëziecentrum begon in 2020 toen ze samen met Gaea Schoeters Tiresias, een vertaling van de bundel Hold your own van Kae Tempest, maakte. De tekst was de basis voor de gelijknamige voorstelling van Toneelhuis. 

Begin 2023 verscheen de bundel Was, of hoe ik mijn huid verloor bij Poëziecentrum. Trouw aan zichzelf maakte ze hierin de balans op van een leven waarin ze resoluut het recht opeiste haar eigen identiteit te bepalen. Tegelijkertijd was ze zich scherp bewust van het gegeven dat dit enkel kon dankzij de plaats en de omstandigheden waarin ze ter wereld kwam, en de mensen die haar omringden. 

Geïntrigeerd door de jonggestorven Belgische componist Guillaume Lekeu (1870-194) maakte ze begin 2023 samen met Lies Colman en Koen Broos het boek Voor mij alleen. Ze doken in hun eigen verleden als zoekend kunstenaar en legden de partituren als een blauwdruk op hun eigen werk. Het was een totaalproject met poëzie, muziek en beelden.

Nauwelijks twee weken geleden konden we haar het eerste exemplaar overhandigen van haar nieuwste bundel De onverwachteling*. In die bundel geeft Johanna Pas een stem aan de onuitgenodigde gasten op deze wereld. Aan zij die niet weten wie ze zijn, wat ze hier komen doen of hoe ze met de ander en de wereld moeten omgaan. Johanna was erg blij met haar nieuwste publicatie, maar we konden niet vermoeden dat de tijd die ons nog restte om er samen met haar van te genieten, zo kort zou zijn.

Poëziecentrum wenst de partner van Johanna, haar familie, haar vrienden en alle mensen voor wie Johanna veel betekent heeft, veel sterkte in deze beproevende tijden. Als haar uitgever zijn we trots dat we samen met haar verschillende mooie project gerealiseerd hebben en we hopen dat haar stem nog lang mag doorklinken.