Vrijdag 17 mei 2019: Singer Naaismasjien, avant-gardistische opera van Otto M. Zykan

Vrijdag vindt er een heel bijzonder concert plaats in het Onze-Lieve-Vrouwecollege in Antwerpen. De Oostenrijkse componist Otto M. Zykan (1935-2006) bewerkte de iconische tekst 'Huldegedicht aan Singer' van Paul van Ostaijen tot een avant-gardistische opera en die opera wordt vrijdag eenmalig uitgevoerd. Reden genoeg voor Poëzie-Centraal om eens te gaan praten met Matthijs De Ridder, schrijver en literatuurcriticus. Hij werkt momenteel aan de biografie van Paul van Ostaijen.

P-C: Vrijdag wordt Singer Naaimasjien opgevoerd, een bijzondere compositie van Otto M. Zykan gebaseerd op teksten van Paul van Ostaijen. Wie is Otto M. Zykan en hoe kwam hij in contact met Paul van Ostaijen?

MDR: Otto Zykan is een Oostenrijkse componist, dichter, performer die vooral in de jaren zestig furore maakte met avant-gardistische voorstellingen. In zijn absurdistische, maatschappijkritische werk stelde hij voortdurend de heersende machtsverhoudingen ter discussie. Wie bepaalt immers wat kunst is, wie bepaalt wat op een zeker moment belangrijk wordt gevonden? De antwoorden op die vragen leken erg op de antwoorden die de avant-gardisten na de Eerste Wereldoorlog op gelijkaardige vragen hadden geformuleerd. Om het even kort met Van Ostaijen te zeggen: godsdienst&vorst&staat. Zykan maakte kennis met een aantal gedichten van Van Ostaijen in de vertaling van Hans Magnus Enzensberger. Hij was meteen getroffen door de speelsheid, de muzikaliteit en de bijtende satire van Van Ostaijens ‘Huldegedicht aan Singer’.

P-C: Kan u iets zeggen over de manier waarop Zykan de teksten van Van Ostaijen verwerkt heeft? Heeft hij zich gebaseerd op één gedicht of op meerdere teksten?

MDR: Voor ‘Singer Nähmachine is die Beste’ heeft Zykan zich alleen op Van Ostaijens Singer-gedicht gebaseerd. Hij geeft er wel een compleet eigen draai aan. Ook de opvoering van het stuk is volgens hem weer een onderhevig aan de commerciële wetten en ook daar wordt de draak mee gestoken. Zelfs het Van Ostaijengenootschap ontkomt daar niet aan!

P-C: Het stuk wordt uitgevoerd door 5 Oostenrijkse muzikanten. Is dit een eenmalig optreden of gaat dit programma ook nog touren in België of elders in Europa?

MDR: Dit is voorlopig een eenmalig concert. We hebben met Armand Van Nimmen een bijzondere liaison in Wenen, die samen met Irene Suchy, muziekwetenschapper, radiomaker en weduwe van Zykan, deze bijzondere avond in elkaar heeft gezet. De Oostenrijkse ambassade heeft meteen het belang van deze culturele ontmoeting ingezien en heeft de avond voor een groot deel mogelijk gemaakt. Het belooft een unieke ervaring te worden. Voor wie er bij wil zijn, zijn er nog wat kaarten beschikbaar.

P-C: Een paar jaar geleden hebben Frank Herrebout en Leo van Maaren een filmscenario van Van Ostaijen gerealiseerd (De Bankroet jazz), nu is er deze avant-garde opera. Heb je zelf ook nog weet van andere interessante filmische of muzikale bewerkingen van het werk van Paul van Ostaijen?

MDR: Daar zijn er vele van. Vooral in de muziek. Het Van Ostaijengenootschap heeft in de tien jaar dat we ondertussen bestaan al heel wat acts een podium gegeven. We zullen dat ook blijven doen. In mijn eigen lezingen over Van Ostaijen komt ook steeds meer muziek voor. Nu en dan neem ik ook zelf de gitaar te hand om te laten horen hoe de poëzie van Van Ostaijen (ook) kan klinken. Dat is het belangrijkste. Van Ostaijens poëzie is ondertussen een eeuw oud, maar zijn speelse gedichten klinken nog altijd even goed en vinden ook steeds weer nieuwe melodieën.

P-C: Deze activiteit wordt georganiseerd door het Paul van Ostaijen Genootschap. Organiseren jullie geregeld activiteiten en ondernemen jullie nog andere acties om het werk van Paul van Ostaijen onder de aandacht te brengen?

Naast de optredens die we organiseren, zetten we ons vooral in om de herinnering aan het leven en werk van Van Ostaijen in leven te houden. Dat doen we met name door zelf publicaties uit te brengen, of door publicaties van anderen mogelijk te maken. Recent hebben we bijvoorbeeld de vertalingen van Jan H. Mysjkin van Music-Hall, Het Sienjaal en de grotesken naar het Frans mede mogelijk gemaakt. Ook daar zullen we over niet al te lange tijd een happening rond organiseren.

P-C: Matthijs, bedankt voor dit gesprek.

Meer informatie over het Paul van Ostaijen Genootschap: http://www.paulvanostaijen.be/

Tickets (€ 7,5) reserveren voor vrijdag, kan nog via: http://www.paulvanostaijen.be/singer/

U kan Matthijs De Ridder ook boeken voor een lezing over Paul van Ostaijen: http://www.matthijsderidder.org/boekingen/

Tags: Evenementen, Interview

Evenementen